Đạo văn - Xa mà gần

9 tháng 11, 2015 bởi

Trần Hữu Trung

Theo kết quả khảo sát trên mạng của một trường đại học, với câu hỏi: “Bạn đã từng thực hiện sao chép nguyên bản bài viết của các tác giả trên mạng mà không trích dẫn chưa?”, hay nói một cách khác - bạn có bao giờ đạo văn không? Thì có đến 49% trả lời: “Đã từng”. Có một khảo sát cụ thể hơn tại Việt Nam công bố tỷ lệ đạo văn trong giới sinh viên Việt Nam lên tới 84%, nếu đúng, thì đó là con số cần suy nghĩ. Nhưng “đạo văn” là gì?

Theo Merriam - Webster Online Dictionary, đạo văn nghĩa là:

- Ăn cắp và hình thành những ý tưởng hay ngôn từ mới khởi nguồn từ ý tưởng của ai đó.

- Sử dụng sản phẩm của một ai đó mà không công bố nguồn.

- Giới thiệu một ý tưởng hay sản phẩm mới được chuyển hóa từ một nguồn đã có từ trước.

Đi kèm theo định nghĩa này, những người đạo văn được chia thành:

- “The Potluck Paper”: Người “trá hình” - trộn, sao chép, biên tập từ nhiều nguồn.

- “The Poor Disguise”: Người “ngụy trang” - sửa lại một vài câu cú nhưng vẫn nội dung cũ.

- “The Photocopy”: Người “sao chép” - chép lại toàn bộ bố cục, hoặc một đoạn văn.

- “The Ghost Writer”: Người “Ma” - trắng trợn coi sản phẩm của người khác là của mình.

Một thao tác đơn giản trong quá trình sử dụng máy tính: Tìm kiếm một tài liệu, copy về máy tính cá nhân và tài liệu đó thuộc về chúng ta. Công việc còn lại là cắt dán và chắp nối những đoạn khác nhau để hoàn thành "công trình nghiên cứu" của mình. Nhanh gọn, nhàn tênh, chẳng phải suy nghĩ nhiều! Cứ thế, chúng ta đã trở thành những người đạo văn chuyên nghiệp, chính cống.

Có một khái niệm cần làm rõ ở đây. Chúng ta sở hữu tài liệu nhưng cần phải hiểu rằng chúng ta không sở hữu nội dung tài liệu đó. Những người đã sáng tạo ra nội dung đó mới là người sở hữu, những tác giả chân chính. Họ xứng đáng được tôn trọng, được ghi nhận vì những gì đã làm, đã cống hiến, đã sáng tạo, cho phép chúng ta “đứng trên vai những người khổng lồ”, tạo tiền đề cho xã hội, cho thế giới phát triển như ngày hôm nay. Chúng ta, những người sử dụng phải có trách nhiệm ghi nhận những cống hiến đó.

Chúng tôi, những người viết bài này đã làm một thí nghiệm nho nhỏ. Kiểm tra tính trùng lặp nội dung của 69 khóa luận sinh viên ngành Kế toán kiểm toán, Tài chính ngân hàng, Quản trị doanh nghiệp và 31 nghiên cứu khoa học của sinh viên HPU năm 2013 và 2014 bằng phần mềm Turnitin. Kết quả thử nghiệm cho thấy với khóa luận, bài đạt tỉ lệ thấp nhất: 39% trùng lặp, bài tỉ lệ cao nhất là 69%. Đối chiếu với tiêu chuẩn chung, một bài được đánh giá đạt yêu cầu phải có tỷ lệ <30%, có thể thấy đối với khóa luận 100% các bài có một tỷ lệ đạo văn nhất định. Thậm chí có tới gần 10% các nghiên cứu khoa học cũng rơi vào trong diện này. Những con số này thực sự đáng báo động. Nhưng có lẽ các bạn sinh viên không biết cách thức trích dẫn hoặc cũng không biết đoạn văn gốc là của tác giả nào?
Đứng trước việc nạn đạo văn đang phổ biến trong sinh viên cả nước, lần đầu tiên, vào tháng 05/2015 gần 20 trường Đại học đã ngồi cùng nhau để bàn bạc xây dựng một mạng lưới hành động vì liêm chính học thuật nhằm nâng cao nhận thức của sinh viên. Trong mạng lưới này, các trường sẽ cùng nhau chia sẻ cơ sở dữ liệu luận văn, đồ án, nghiên cứu khoa học, sách tham khảo… của các trường cho việc áp dụng phần mềm chống đạo văn. Trường Đại học Dân lập Hải Phòng cũng sẽ là thành viên của mạng lưới này.

Nhưng phòng vẫn hơn chống: gốc vấn đề là thay đổi phương pháp học, thay đổi tư duy và nâng cao lòng tự trọng. Chỉ khi đó học tập mới giúp ươm mầm khoa học cho tương lai, hình thành thói quen sáng tạo, sự chủ động trong việc rèn luyện kỹ năng của giới trẻ.

Chúng ta hãy biết trân trọng thành quả lao động của người khác nếu bạn kỳ vọng người khác tôn trọng những nỗ lực của chính bạn. Xã hội chỉ có thể phát triển nếu có những con người biết suy nghĩ, sáng tạo, và làm chủ tương lai phải không các bạn ?

Trung tâm Thông tin - Thư viện